O que estoupou estes días entre Ayax e Fernando Costa non é só unha liorta de egos nin unha desas tiradeiras que a escena urbana consome como espectáculo. É unha fenda que deixa ver tensións moito máis profundas: o papel das violencias machistas na industria musical, a responsabilidade dos artistas e das plataformas, e o xeito no que o público participa —queréndoo ou non— na construción dun relato colectivo.

Unha amizade rota e unha ferida aberta

Durante anos, Fernando Costa e Ayax compartiron escenarios, estudos e unha narrativa de irmandade que os situaba como dúas figuras afíns dentro da escena do rap estatal. Ambos formaban parte desa xeración que medrou á marxe dos circuítos tradicionais, cun forte vínculo coa escena granadina e cunha estética de barrio que definía tanto o seu discurso como a súa identidade pública. Por iso sorprende menos que, cando o conflito estala agora, moitos dos elementos que aparecen nas súas letras revelen que a relación levaba tempo resentida.

O episodio que fai visible esa ruptura é unha entrevista recente na que Fernando Costa fala da súa traxectoria e da escena urbana con total naturalidade. Nalgúns pasaxes, Ayax interpreta que hai insinuacións que o deixan en mal lugar ou que minimizan o papel que —segundo el— tivo no crecemento artístico de Costa. Esa percepción funciona como desencadeante e leva ao granadino a publicar Justicia Poética, unha tiradeira na que emprega os códigos clásicos do xénero para atacar ao seu antigo amigo: acúsao de postureo, de falta de autenticidade e mesmo de non escribir sempre as súas propias letras.

A resposta de Fernando Costa chega con Te avisé, pero a súa intención é distinta. Non busca gañar un duelo técnico nin competir en agresividade verbal, senón explicar en primeira persoa un malestar acumulado ao longo dos anos. Na súa letra relata situacións que —segundo afirma— presenciou en silencio durante moito tempo: manipulación emocional, consumo destructivo, dinámicas violentas e actitudes tóxicas cara ás mulleres do círculo de Ayax. E nese contexto insírese a frase que marcou a polémica e que deu o salto á esfera pública:
“Pagaste para que esa piba retirara a súa denuncia do xulgado.”

A contundencia de Te avisé deixa claro que, para Costa, non se trata dun xogo mediático nin dun salseo entre raperos. É unha toma de posición fronte a un pasado que di non querer seguir calando.

Un beef que cae nun terreo xa cargado de testemuños

A dureza de Te avisé non se entende sen mirar ao contexto. Desde finais de 2024, Ayax e o seu irmán Prok están no centro dunha onda de testemuños anónimos difundidos en redes sociais: máis de sesenta —e nalgúns recompilatorios, máis de oitenta— mulleres relataron episodios de control, violencia psicolóxica, humillación ou agresión sexual. Os relatos circularon por medios estatais e provocaron cancelacións, ruptura con axencias e unha discusión pública enorme.

Nese escenario, a canción de Fernando Costa non aparece como provocación nin como golpe de efecto: insírese nunha conversa que xa estaba aberta e que xa cuestionaba a figura de Ayax desde múltiples frontes sociais.

O que se sabe nos tribunais —e o que non

Cómpre separar dous planos distintos. Por un lado, os testemuños públicos, que describen dinámicas graves e repetidas. Por outro, a realidade xudicial: ata o momento non consta ningunha causa penal firme contra Ayax ou Prok por estas acusacións. O propio rapero negounas en bloque e insistiu en que non existe denuncia formal que prosperase nos xulgados.

O único proceso en marcha vai en sentido inverso: é Ayax quen denunciou á xornalista Cristina Fallarás pola difusión dun testemuño nun clima de “señalamentos sen probas”, segundo defende el. Ese litixio segue o seu curso.

Esta distancia entre o que se relata publicamente e o que pode acreditarse nun tribunal alimenta a tensión: xera ruído, desconfianza e unha sensación de baleiro que sempre favorece ao máis forte.

O espectáculo e o perigo de reduciro todo a un duelo

O problema non é que dous raperos se enfronten. A tradición do beef forma parte da cultura hip hop desde hai décadas. O problema xorde cando a dor doutras persoas —as mulleres afectadas— convértese en munición lírica. Porque aí a escena desequílibrase. O risco é que un gran público reduza todo a un xogo: quen gañou? quen respondeu mellor? quen queda por riba nos comentarios?

E ao facer isto, pérdese o esencial: o contexto de violencias denunciadas e a importancia de tomar en serio o que se leva un ano contando. Te avisé, con independencia de quen a firme, devolve á superficie un malestar social que non se pode transformar en meme ou en trending topic sen consecuencias.

Sería inxusto poñer o foco crítico en Fernando Costa. A súa canción enmárcase nun posicionamento ético fronte ao silencio que tradicionalmente envolveu certos comportamentos na música urbana. A responsabilidade non recae sobre quen decide sinalar, senón sobre quen decide mirar para outro lado ou convertir a polémica en circo.

A responsabilidade da industria e do público

O anuncio da nova xira de Ayax e Prok, titulada Indestructibles, en plena tormenta mediática, lanza unha mensaxe evidente: o negocio segue. Isto abre preguntas incómodas:

• Deben festivais e salas programar artistas rodeados de tantos testemuños públicos?
• Existen protocolos claros para avaliar estas situacións?
• A quen protexe realmente a industria cultural: ás vítimas, ao público ou ao negocio?

O público tamén ten a súa parte: decidir se quere consumir este conflito como entretemento ou como unha oportunidade para cuestionar dinámicas que se repiten demasiado na música urbana e no sistema que a rodea.

Un momento para pensar máis a fondo

O que está a pasar entre Ayax e Fernando Costa non é unha anécdota: é unha fractura que fala da masculinidad, da violencia, das estruturas de poder e do silencio cómplice. A tiradeira pasará, pero o debate que abriu non debería desaparecer con ela.

A música urbana é, desde sempre, un espazo de relato colectivo. O que se canta importa. O que se cala, tamén. E hoxe, por primeira vez en moito tempo, unha parte da escena decidiu deixar de calar.